به گزارش راسخون؛ سیمرغ مردمی جشنواره، محبوب‌ترین جایزه‌ای است که صاحبان فیلم‌ها درصدد دریافت آن هستند؛ سیمرغی که به‌زعم هنرمندان، هیچ نگاه سیاسی در آن دخیل نبوده و چون فراتر از بحث سلیقه‌ای هیات هفت نفره داوران است، ارزش بسزایی برای سینماگران داشته و رابطه مستقیمی با موفقیت آن فیلم در گیشه دارد. اگرچه در تمامی این سال‌ها، بحث جابه‌جایی آرا، متوجه مکانیسم دستی و حالا مکانیزه این فرآیند بوده است، نوع انتخاب‌های عجیب در برخی دوره‌ها سبب شد این گمانه محتمل‌تر شود؛ اتفاقی که با توجه به عدم شفافیت در مورد تعداد شرکت‌کندگان یا اعلام آرا از اواسط جشنواره، بر میزان اعتراض‌ها در طول این سال‌ها افزوده است.

هرچند بحث آرای مردمی جشنواره طی سالیان اخیر حسابی گل کرده است، اما اولین دوره این اتفاق به جشنواره شانزدهم در سال 76 برمی‌گردد؛ دوره‌ای که ابراهیم حاتمی‌کیا با «آژانس شیشه‌ای»، نه‌تنها تمامی جوایز مهم جشنواره را درو کرد، بلکه توانست با تصاحب نخستین سیمرغ مردمی تاریخ جشنواره، یک رکورد دیگر به گنجینه پرافتخار این فیلم بیفزاید.

در دوره دوم، «قرمز» فریدون جیرانی حسابی بر سر زبان‌ها افتاد، تا جایی‌که شانتاژهای رسانه‌ای پیش از آغاز جشنواره، کاملا به نفع این فیلم عمل کرد، اما آنچه به‌عنوان برنده سیمرغ مردمی هفدهمین دوره جشنواره خوانده شد، فیلم «رنگ خدا»ی مجید مجیدی بود.

در دوره سوم، این سیمرغ مشترکا به دو فیلم «عروس آتش» و «متولد ماه مهر» اختصاص یافت.در دوره چهارم، سیمرغ مردمی به «سگ‌کشی» بهرام بیضایی رسید.در دوره پنجم (1380)، رقابت بسیار میلیمتری شد و رسانه‌ها نیز حساسیت بیشتری روی این سیمرغ نشان دادند، در حالی‌که گمانه‌ها روی دو فیلم «خانه‌ای روی آب» و «من ترانه 15 سال دارم» بود، سیمرغ مردمی این دوره به «ارتفاع پست» حاتمی‌کیا رسید؛ فیلمی که لااقل در گیشه، کمی ضعیف‌تر از دو فیلم دیگر ظاهر شد.

در دوره‌ای که فیلم‌های تماشاگرپسندی چون «دنیا»، «دیوانه‌ای از قفس پرید»، «رقص در غبار»، «شب‌های روشن»، «واکنش پنجم» و حتی «عروس خوش‌قدم» حضور داشتند، سیمرغ مردمی به «فرش باد» کمال تبریزی رسید تا نخستین اعتراض‌های جدی به نوع رای‌گیری مردمی، رسانه‌ای شود. اعتراض‌های جسته‌وگریخته‌ای که ترتیب اثر داده نشد و برای سال‌ها، سیستم رای‌گیری برمبنای صندوق‌های رای تعبیه‌شده در سینماهای مردمی استوار بود.

فاتح بی‌چون و چرای سیمرغ مردمی دوره بیست‌ودوم، فیلم «مارمولک» کمال تبریزی بود تا این کارگردان برای دو دوره متوالی، موفق به دریافت این سیمرغ مهم شود.

در دوره بیست‌وسوم، سیمرغ مردمی به «بید مجنون» مجیدی رسید تا این کارگردان نیز مانند حاتمی‌کیا و تبریزی، با دو سیمرغ مردمی، رکورددار این بخش باشد.
در جشنواره بیست‌وچهارم و در دوره حضور «به نام پدر» و «تقاطع» (1384)، سیمرغ مردمی به «چهارشنبه‌سوری» رسید.

سیمرغ مردمی دوره بیست‌وپنجم به «اخراجی‌ها» رسید؛ فیلمی که یک ماه بعد در اکران نوروز هم به رکوردی خارق‌العاده در جذب مخاطب دست یافت.

«همیشه پای یک زن در میان است» سیمرغ مردمی دوره بیست‌وششم را از آن خود کرد تا تبریزی با سه سیمرغ مردمی، یک‌تنه رکورددار این عنوان مهم باشد.

در دوره بیست‌وهفتم و در حضور «اخراجی‌ها2»، «دعوت»، «سوپراستار»، «آواز گنجشک‌ها»، و «وقتی همه خوابیم» بیضایی، سیمرغ مردمی به دو فیلم «درباره الی» و «بی‌پولی» رسید.

سیمرغ مردمی بیست‌وهشتمین دوره به «ابراهیم حاتمی‌کیا» و فیلم سینمایی «به رنگ ارغوان» رسید که پس از چند سال توقیف، برگ برنده جشنواره این دوره بود. حاتمی‌کیا با این سیمرغ، هم‌ردیف تبریزی در صدر جدول سیمرغ‌های مردمی ایستاد.

در دوره بیست‌ونهم و در حضور فیلم‌هایی چون «اسب حیوان نجیبی است»، «جرم»، «سعادت‌آباد»، «گزارش یک جشن» و حتی «ورود آقایان ممنوع»، سیمرغ مردمی جشنواره به «جدایی نادر از سیمین» فرهادی رسید.

نخستین ساخته سینمایی «پیمان معادی» (برف روی کاج‌ها) برنده سیمرغ مردمی جشنواره سی‌ام شد. از این دوره بود که صحبت‌هایی مبنی‌بر رای‌گیری مکانیزه به گوش رسید؛ صحبت‌هایی که مهم‌ترین دلیل عدم‌احقاق آن، نبود اپلیکیشن و برنامه مناسب برای رای‌گیری وسیع طی 10 روز برگزاری جشنواره عنوان شد.

در دوره سی‌ویکم، «حوض نقاشی» به همراه «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند»، برندگان سیمرغ مردمی جشنواره شدند. فیلم «مازیار میری» که پیش‌تر به‌دلیل آنچه نقص علمی داستان عنوان شد، از حضور در بخش رقابتی جشنواره منع شده و به همین دلیل، لذت دریافت این سیمرغ، برای صاحبان این فیلم دوچندان شد.

در دوره سی‌ودوم، برای نخستین بار، «خانه سینما» به‌عنوان متولی جمع‌آوری رای‌های مردمی انتخاب شد. این اتفاق شاید نوعی دلجویی از خانه سینما پس از چند سال تعطیلی بود؛ آن هم بلافاصله پس از بازگشایی این نهاد. در این دوره، باز هم دو فیلم توانستند سیمرغ مردمی جشنواره را از آن خود کنند: محسن کیایی که با کمدی بی‌ادعای «خط ویژه»، نخستین حضور خود را در جشنواره فجر تجربه می‌کرد، توانست به همراه «شیار 143»، برنده این جایزه مهم شود. تا امروز، این، آخرین دوره‌ای است که سیمرغ مردمی، مشترکا به دو فیلم اهدا شده است.

داستان پیچیده و جذاب «رخ دیوانه»، سیمرغ مردمی دوره سی‌وسوم را برای ابوالحسن داوودی به همراه آورد.

در دوره سی‌وچهارم، «ابد و یک روز»؛ نخستین ساخته سینمایی سعید روستایی توانست بیشترین آرای مردمی را از آن خود کند.

با بالا گرفتن انتقادها از شیوه سنتی رای‌گیری مردمی، قرار بر این شد تا از این دوره (سی‌وپنجم)، رای‌گیری بهترین فیلم مردمی به صورت مکانیزه برگزار شود. سروصدای رسانه‌ای بسیاری هم در این‌باره شکل گرفت، اما در دقیقه آخر و درست 6 روز مانده به آغاز جشنواره، اعلام شد که رای‌گیری این دوره هم مانند دوره‌های قبلی به شیوه دستی و از طریق صندوق‌های تعبیه‌شده در سینماهای مردمی انجام می‌شود. «ماجرای نیمروز» محمدحسین مهدویان سیمرغ مردمی این دوره را از آن خود کرد. شادمهر راستین که در آن زمان، عضو هیات‌مدیره خانه سینما بود، رای‌گیری مردمی جشنواره فجر این دوره را پس از انتخابات سیاسی ایران، بزرگ‌ترین رای‌گیری کشور اعلام کرد!

در دوره سی‌وششم، رای‌گیری بالاخره و پس از 20سال که به‌صورت دستی صورت می‌پذیرفت، مکانیزه شد و این مهم از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی و کامپیوتری و از طریق سایت جشنواره میسر شد. در این دوره نیز خانه‌سینما عهده‌دار این اتفاق مهم بود. در نخستین سال رونمایی از رای‌گیری دیجیتالی، انتقادهای بسیاری از این شکل صورت گرفت؛ انتقادهایی که سهم بسیاری از آن، متعلق به کارگردانانی بود که در این دوره حاضر بودند، اما فیلم‌شان جزء آثار برتر نخستین روزهای جشنواره نبود. آنها معتقد بودند این شیوه، تنها برای جوانان مناسب است و قشر میانسال و کهنسال حاضر در جشنواره، امکان برقراری ارتباط با آن را ندارند. مثلا مهران احمدی که با «مصادره» در جشنواره حضور داشت، عنوان کرد که «مادر من به چه شکلی از طریق اپلیکیشن می‌تواند به «مصادره» رای دهد؟ مادر من و امثال او اصلا موبایل یا لپ‌تاپ دارند که بتوانند رای دهند؟» با این حال، سیمرغ مردمی دوره سی‌وششم به فیلم «مغزهای کوچک زنگ‌زده» هومن سیدی رسید.
سال گذشته هم دومین ساخته سینمایی سعید روستایی (متری شیش‌ونیم) با اینکه دو روز دیرتر از سایر فیلم‌ها نمایش داده شد و عملا نتوانست آرای دو روز ابتدایی جشنواره را از آن خود کند، توانست بیشترین رای را از مخاطبان دریافت کرده و به این جایزه مهم برسد.رای‌گیری مردمی، تا سال گذشته، 22 دوره را تجربه کرده است. هرچه بیشتر به جلو آمدیم، رنگ‌وبوی مردمی بودن این مکانیسم بیشتر به چشم آمد. این مهم را می‌توان از میزان استقبال مردمی از آن فیلم‌ها در طول برگزاری جشنواره، تعداد سانس‌های مردمی و فوق‌العاده و البته میزان فروش آن فیلم در اکران متوجه شد. البته سازوکار رای‌گیری با اینکه دیجیتال است و فیلم‌های منتخب نیز به‌صورت روزانه معرفی می‌شوند، اما همچنان ابهام‌هایی را به همراه دارد و با اعتراض‌هایی مواجه است. مثلا اینکه چرا رای‌گیری برای فیلم‌هایی که به سانس‌های فوق‌العاده می‌رسند صورت نمی‌گیرد و... .

یکی از نکاتی که در سال‌های اخیر به آن توجه نشده، موضوع آرای تماشاگران در اکران‌های مردمی شهرهایی غیر از تهران است. یکی از مطالبات جدی این است که چرا نظرات مخاطبان استانی جشنواره فیلم فجر در انتخاب بهترین فیلم از نگاه تماشاگران دیده نمی‌شود.امسال و طبق خبری که به «فرهیختگان» رسیده، گویا قرار است شکل رای‌گیری به‌کلی با آنچه پیش‌تر انجام می‌شد، تغییر یابد. البته در تمامی این سال‌ها هیچ عدد و رقمی از تعداد رای‌دهنده‌ها منتشر نشده تا بتوان برآوردی نسبت به تعداد شرکت‌کنندگان در این اتفاق به دست آورد. حتی تعداد رایی که هر فیلم به دست آورده نیز رسانه‌ای نمی‌شود تا شدت گمانه‌ها با این قبیل اقدامات غیرشفاف، خیلی بیشتر شود.در حال حاضر هنوز جلسات نهایی این مکانیسم، میان خانه سینما و سازمان سینمایی برگزار نشده و باید دید خانه سینما به همراه سازمان سینمایی چه راهکاری را برای شفافیت بیشتر رای‌گیری و کاهش اعتراض‌ها می‌اندیشند. با وجودی که تنها پنج روز تا آغاز جشنواره فجر فاصله داریم، نه‌تنها سازوکار اجرای این مکانیسم مشخص نشده، بلک حتی مسئول جمع‌آوری آرای این دوره نیز انتخاب نشده است. 


منبع: فرهیختگان آنلاین